Ο Άγιος Ιωάννης, ο Προφήτης, ο Πρόδρομος και ο Βαπτιστής του Κυρίου

Χρῆστου Σπ. Χριστοδούλου

Εισαγωγικά

Την 7^η Ιανουαρίου, την επομένη της μεγάλης Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων, η Εκκλησία καλεί σε σύναξη τον λαό του Θεού, προς τιμήν του Αγίου ενδόξου προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού του Κυρίου Ιωάννου. Του προσώπου που η θεία Οικονομία προνόησε να παίξει, τον ρόλο του συνδέσμου της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, να προετοιμάσει την οδό για την έλευση του Κ.Η. Ιησού Χριστού, την βάπτιση του και την έναρξη του απολυτρωτικού Του έργου.

Σε ένα τροπάριο της έκτης ωδής του κανόνος για την Σύναξη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ο ιερός υμνωδός περιγράφει ως εξής τον Άγιο Ιωάννη: «Προφητῶν σε σφρα-γίδα γινώσκομεν, ὡς τῇ Παλαιᾷ καί Καινῇ μεσιτεύσαντα, καί Βαπτιστήν και Πρό-δρομον, τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ καταγγέλομεν» δηλ. «σε αναγνωρίζουμε ως επισφράγισμα και τελήρωμα όλων των Προφητών, ως σύνδεσμο και γέφυρα της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης και σε κηρύττουμε φανερά ως Βαπτιστή και Πρόδρομο του Σωτήρα μας Χριστού».

Όπως και στην περίπτωση της γεννήσεως του Χριστού, την επομένη η Εκκλησία τιμά την Υπεραγία Θεοτόκο, ως το πρόσωπο που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο μεγάλο γεγονός, έτσι και για τα Άγια Θεοφάνεια, η Εκκλησία την επόμενη καλεί σύναξη των πιστών προς τιμή του Αγίου Ιωάννου που πρωταγωνίστησε στη βάπτιση του Κυρίου «ὡς τῷ μυστήριῳ τοῦ θείου Βαπτίσματος ὑπουργήσαντος»

Α. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος υπήρξε μια θαυμαστή (για κάθε πιστό) μορφή αγίου, αλλά και μια τραγική και ασκητική, προφητική προσωπικότητα. Η ζωή του μια συνεχής άσκηση μέσα στην απαραμύθητη έρημο και ο θάνατος του μαρτυρικός.

1. Σύλληψη και Γέννηση του Αγίου Ιωάννου

Η γέννηση του έγινε με θέλημα Θεού, από δύο πιστούς αλλά υπέργηρους γονείς, τον Ζαχαρία και την Ελισάβετ, οι οποίοι σε όλη τους την ζωή ζητούσαν με θερμά δάκρυα να τους χαρίσει ένα παιδί.

Η γέννηση του προαναγγέλθηκε από τον αρχάγγελο Γαβριήλ στον πατέρα του Ζαχαρία, ενώ αυτός θυμιάτιζε στο θυσιαστήριο θυμιαμάτων του Ναού. Εκεί ο αρχάγγελος ανήγγειλε στον γέροντα Ζαχαρία, πως η προσευχή του εισακούστηκε και η στείρα και γερόντισσα Ελισάβετ θα γεννήσει υιό «καί καλέσεις τό ὂνομα αὐτοῦ Ἰωάννην·καί ἒσται χαρά σοι καί ἀγαλλλίασις καί πολλοί ἐπί τῇ γεννήσει αὐτοῦ χαρήσονται· ἒσται γάρ μέγας ἐνώπιον Κυρίου».

Ο γέρων Ζαχαρίας αντέτεινε ότι ήταν και αυτός και η Ελισάβετ σε προχωρημένη ηλικία και ζήτησε σημείο για να γίνει πιστευτό αυτό το απίθανο γεγονός. Ο άγγελος του απάντησε ότι απεστάλη από τον Θεό για να του αναγγείλει το μεγάλο αυτό γεγονός και αφού ζητά σημείο, θα μείνει κωφός και άλαλος μέχρις ότου γεννηθεί το παιδί και του δοθεί όνομα Ιωάννης. Πράγματι, όταν ο Ζαχαρίας τελείωσε την διακονία του στον Ναό και επέστρεψε, η σύζυγός του Ελισάβετ συνέλαβε και έκρυβε από ντροπή την εγκυμοσύνη της για πέντε μήνες.

Τότε την επεσκέφθη η Μαρία (η ανηψιά της) που είχε ήδη συλλάβει τον Κ.Η. Ιησού Χριστό. Μόλις αντάλλαξαν τον καθιερωμένο ασπασμό μεταξύ τους, το έμβρυο Ιωάννης εσκίρτησε μέσα στην κοιλιά της Ελισάβετ από αγαλλίαση. Τότε η Ελισάβετ «ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου» (Λουκ. α΄41) καί ἀνεφώνησεν φωνῇ μεγάλῃ καί εἶπεν· εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου. Καί πόθεν μοι τοῦτο ἳνα ἒλθη ἡ μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρὀς με· ἰδού γάρ ὣς ἐγένετο ἡ φωνή τοῦ ἀσπασμοῦ σου εἰς τά ὧτα μου, ἐσκίρτησε τό βρέφος ἐν ἀγαλλιάσει ἐν τῇ κοιλίᾳ μου. Καί μακαρία ἡ πιστεύσασα ὃτι ἒσται τελείωσις τοῖς λελαλημένοις αὐτῇ παρά Κυρίου» (Λουκ. α΄ 39-45). Πραγματοποιήθηκε δηλ. αυτό, που είχε προαγγελθεί από τον άγγελο στον Ζαχαρία ότι «Πνεύματος Ἁγίου πλησθήσεται ἒτι ἐκ κοιλίας μητρός αὐτοῦ» (Λουκ. α΄15).

Είναι θαμαστό επίσης πως η Ελισάβετ, χωρίς να έχει πληροφορηθεί τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (Μαρίας) και την εκ πνεύματος Αγίου σύλληψή της, αναγνωρίζει στο πρόσωπο της Μαρίας, την μητέρα του Κυρίου της και της προλέγει, ότι στο εξής θα την μακαρίζουν όλες οι γενεές των ανθρώπων.

Μετά την γέννηση του Ιωάννη και ενώ είχαν μαζευτεί (την 8^η ημέρα) στο σπίτι του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, πολλοί συγγενείς για να τους συγχαρούν και να δώσουν όνομα στο παιδί, ζήτησαν από τον Ζαχαρία να τους γράψει σε πινάκιο το όνομα του παιδιού. Μόλις ο Ζαχαρίας έγραψε το όνομα Ιωάννης (που σημαίνει στα Εβραϊκά δώρο του Θεού) λύθηκε η γλώσσα του Ζαχαρία και «ἐλάλη εὐλογῶν τόν Θεόν». Τότε έπεσε φόβος από το θαύμα αυτό σε όσους κατοικούσαν στην ορεινή περιοχή της Ιουδαίας και διερωτώντο τι άραγε θα γίνει το παιδί αυτό, στο οποίο με τόσο θαυμαστό τρόπο φανερώθηκε η εύνοια του Θεού. «Καί χείρ Κυρίου ἦν μετ’ αὐτοῦ» (Λουκ. α΄66).

Από πολύ νωρίς ο Ιωάννης έφυγε στην έρημο, όπου ζούσε μόνος με τον Θεό, με φοβερή άσκηση, τρεφόμενος από ακρίδες (βλαστάρια από τα λιγοστά φυτά που φύτρωναν στην έρημο) και μέλι άγριο (από αγριομέλισσες). Οι σχολιαστές λένε, ότι λόγω της λειψυδρίας στην έρημο φυτρώνουν πολύ λίγα φυτά και ακόμα λιγότερα άνθη. Το μέλι επομένως που παράγουν οι άγριες μέλισσες είναι άγευστο και αειδές. Άρα και αυτό δεν μπορούσε να θεωρηθεί χλιδή για τον ασκητή Ιωάννη. Η ενδυμασία του ήταν απέριττη και ασκητική. Φορούσε ένδυμα από τρίχες καμήλας (ένδυμα χονδροκομμένο και τραχύ στην επαφή με το σώμα του) και ζώνη δερμάτινη «περί τήν ὀσφύν αὐτοῦ» (γύρο από την μέση του). Η δερμά-τινη ζώνη, που συνηθίζουν και σήμερα να φορούν οι μοναχοί είναι σύμβολο εγκράτειας. Ήτο δε ανυπόδητος. Εκεί στο καμίνι της ερήμου, όπου δοκιμάζονται οι δυνατές ψυχές, ο άγιος Ιωάννης άρχισε το κήρυγμα μετανοίας προς τον λαό του Ισραήλ.

2. Θαυματουργική σωτηρία του βρέφους Ιωάννη, από τήν σφαγή του Ηρώδη.

Πράγματι κατά την παράδοση, όταν ο Ηρώδης διέταξε την σφαγή των νηπίων κάτω των δύο ετών στην περιοχή της Βηθλεέμ, η Ελισάβετ, συνειδητοποιώντας τον θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχε το μικρό της βρέφος, πήρε στην αγκαλιά της τον Ιωάννη και έφυγε στο βουνό για να το σώσει από τους στρατιώτες του Ηρώδη που την κυνηγούσαν να το σκοτώσουν. Φθάνοντας στη ρίζα του βουνού, και μη μπορώντας να προχωρήσει περαιτέρω για να σωθεί, παρακάλεσε τον Θεό να την σώσει και φώναξε :«Ὂρος Θεοῦ, δέξαι μητέρα μετά τέκνου» (βλ. πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου ΧΧΙΙ στιχ. 2-3) και Ω! του θαύματος, άνοιξε το βουνό και βρέθηκε η Ελισάβετ πίσω από το βουνό. Οι στρατιώτες που την κυνηγούσαν την έχασαν. Κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, η Ελισάβετ κρύφτηκε μέσα σε σπήλαιο. Ο Ηρώδης από τον θυμό του, διότι ο υιός του Ζαχαρία Ιωάννης διέφυγε την σφαγή, διέταξε να βρουν και να σκοτώσουν τον Ζαχαρία μέσα στον Ναό, πράγμα που έγινε. Για ένα επί πλέον λόγο ο Ζαχαρίας τιμωρήθηκε με θάνατο, διότι ενέγραψε την Μαριάμ μεταξύ των Παρθένων, που υπηρετούσαν στον Ναό ακόμα και μετά την γέννηση του υιού της. Αυτό διασώζεται από την Παράδοση και είναι μια επί πλέον μαρτυρία, της «αειπαρθενίας» της Θεοτόκου, εκτός από την θεία Λειτουργία που αποδίδεται στον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο, πρώτο Επίσκοπο Ιεροσολύμων, στην οποία η Παρθένος Μαρία αναφέρεται ως «αειπάρθενος». Είναι προφανές ότι ο Ιάκωβος, ως μέλος της οικογένειας του «μνήστορος» Ιωσήφ, ήταν ο πλέον αρμόδιος να γνωρίζει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις Ιωσήφ και Μαρίας. Ο Ζαχαρίας, υιός Βαραχίου, ήταν ο τελευταίος των προφητών της Παλ. Διαθήκης, που σφαγιάσθηκε από τους Εβραίους.

3. Προφητεία του Ζαχαρίου

Αμέσως μετά την ονοματοδοσία του Ιωάννη, και ο Ζαχαρίας «ἐπλήσθη Πνεύματος Ἁγίου» και ευχαρίστησε τον Θεό, διότι επεσκέφθη τον λαόν του και θα δώσει από τους απογόνους του Δαυΐδ τον Σωτήρα του κόσμου. Ειδικά για τον γιο του προφήτευσε, ότι θα αναγνωρισθεί «προφήτης τοῦ Ὑψίστου» και θα προπορευθεί εμπρός από τον ενανθρωπί-σαντα Υιό του Θεού, για να προετοιμάσει τους ανθρώπους να δεχθούν τον Σωτήρα και την σωτηρία που θα φέρει στον κόσμο.

Η σωτηρία αυτή δεν συνίστατο στην εθνική απελευθέρωση του Ισραηλιτικού λαού από τον Ρωμαίο κατακτητή, αλλά στην άφεση των αμαρτιών, που θα προέλθει, όχι από τα ενάρετα έργα των ανθρώπων, αλλά από τα γεμάτα έλεος και συμπάθεια για το ανθρώπινο γένος σπλάχνα του Θεού πατρός : «διά σπλάχνα ἐλέους Θεοῦ ἡμῶν, ἐν οἷς ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἀνατολή ἐξ ὓψους, ἐπιφάναι τοῖς ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου καθημένοις, τοῦ κατευθῦναι τούς πόδας ἡμῶν εἰς ὁδόν εἰρήνης» (Λουκ. α΄ 78-79). Ένεκα της ευσπλαχνίας αυτής, μας επισκέφθηκε «λαμπρή και θεία ανατολή» ο εκ του ουρανού καταβάς ήλιος της δικαιοσύνης Χριστός, για να φωτίσει εκείνους που κάθονται απελπισμένοι στο σκότος της πλάνης και της ασέβειας και στη σκιά της αμαρτίας και του θανάτου. Για να ενδυναμώσει την θέληση των ανθρώπων, που ένεκα της αμαρτίας εξασθένησε, ώστε η ζωή τους να μπει σταθερά στον δρόμο, που οδηγεί στην κατά Θεό ειρήνη και στην αιώνια σωτηρία.

4. Το κήρυγμα μετανοίας και η διδασκαλία του Αγίου Ιωάννου

Το δέκατο πέμπτο έτος της ηγεμονίας του αυτοκράτορα της Ρώμης Τιβέριου, όταν ηγεμών της Ιουδαίας ήταν ο Πόντιος Πιλάτος, επί Αρχιερέων Άννα και Καϊάφα, ήλθε διαταγή του Θεού προς τον Ιωάννη, υιό του Ζαχαρίου, στην έρημο όπου έμενε αυτός, να αρχίσει το κήρυγμα μετανοίας στον λαό. Κατόπιν της θείας κλήσεως, ο Ιωάννης ήλθε στα περίχωρα του Ιορδάνη και άρχισε να κηρύττει: «Μετανοεῖτε ἢγγικεν γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Ματθ. γ΄ 2).

Προέτρεπε δηλ. ο Ιωάννης τον λαό, να μετανοήσει και να βαπτισθεί , για να είναι έτοιμος να δεχθεί το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος Αυτό, που θα πραγματοποιούσε, ο μετά τον Ιωάννη τον Πρόδρομο Μεσσίας Χριστός, ο οποίος θα εγκαινίαζε μια νέα εποχή. Την Βασιλεία των Ουρανών, την καταλλαγή (συμφιλίωση) Θεού και ανθρώπων. Την εποχή της Καινής Διαθήκης, την νέα εποχή της χάριτος.

Ο Ιωάννης ήταν το προστάδιο, η προετοιμασία γι’ αυτήν την εποχή: «Φωνή βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τάς τρίβους αὐτοῦ» είχε προείπει ο προφήτης Ησαΐας (Ησ. μ΄3-5) «καί ὂψεται πᾶσα σάρξ τό σωτήριον τοῦ Θεοῦ» (Ησ. νβ΄ 10). Όταν δηλ. συντελεσθεί η ηθική αυτή προπαρασκευή, κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος, μολονότι φέρει αδύνατη σάρκα θα δεί και θα απολαύσει την σωτηρία την οποία έφερε στον κόσμο ο «ἐνανθρωπήσας Υἱός τοῦ Θεοῦ», Ιησούς Χριστός.

Και συνεχίζει ο Αγ. Ιωάννης, στους όχλους που έφθαναν για να βαπτισθούν:

-«γεννήματα ἐχιδνῶν, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπό τῆς μελλούσης ὀργῆς» (Λουκ. γ΄ 7). Απόγονοι των φαρμακερών φιδιών (οχιών), που έχετε κληρονομική κακία, διότι οι πρόγονοί σας ήσαν γεμάτοι από το δηλητήριο της πονηρίας και της μοχθηρίας, ποιος σας συμβούλευσε και σας έδειξε τον δρόμο να φύγετε και να σωθείτε από την οργή του Θεού, που πρόκειται σε λίγο να ξεσπάσει. Μόνο το βάπτισμα δεν σας ωφελεί. Εάν θέλετε λοιπόν να σω-θείτε από την οργή του Θεού, να κάνετε έργα αγαθά, που να είναι καρποί αληθινής μετανοίας και να μην αρχίσετε να λέτε μέσα σας ότι έχετε Πατέρα τον Αβραάμ. Διότι σας λέγω ότι ο Θεός έχει την δύναμη, ακόμη και από τους λίθους να αναστήσει απογόνους του Αβραάμ.

-«ἢδη δέ καί «ἡ ἀξίνη πρός τήν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μή ποιοῦν καρπόν καλόν κόπτεται καί εἰς πῦρ βάλλεται» (Λουκ. γ΄ 9). Και συνεχίζει, ο Αγιος Ιωάννης : «Τώρα δε, ο πέλεκυς της θείας κρίσεως και οργής, βρίσκεται κοντά στη ρίζα των δένδρων, έτοιμος να κόψη σύρριζα κάθε άνθρωπο που μοιάζει με άκαρπο δένδρο. Κάθε δένδρο που δεν κάνει καλούς καρπούς, πρέπει να κόπτεται και να ρίχνεται στη φωτιά. Έτσι θα πάθει κάθε άνθρωπος που δεν έχει καρπούς αρετής».

-«καί ἐπηρώτων αὐτόν οἱ ὂχλοι λέγοντες· τί οὖν ποιήσωμεν· αποκριθείς δε λέγει αὐτοίς· ὁ ἒχων δύο χιτώνας μεταδότω τῷ μή ἒχοντι καί ὁ ἒχων βρώματα ὁμοίως ποιήτω.» (Λουκ. γ΄ 10). Τα πλήθη λοιπόν ρωτούσαν τον Ιωάννη, τι να κάνουμε για να σωθούμε από την οργή του Θεού; Εκείνος τους απεκρίθη, ότι εκείνος που έχει δύο χιτώνες (υποκάμισα) να τα μοιρασθεί με αυτόν που δεν έχει. Ομοίως εκείνος που έχει τροφές σε περίσσεια, να τις μοιρασθεί με εκείνον που πεινά. Εδώ το κήρυγμα του Ιωάννου ταυτίζεται με εκείνο του Χριστού.

-«ήλθον δέ καί τελῶναι βαπτισθήναι καί εἶπον πρός αὐτόν· μηδέν πλέον παρά τό διατεταγμένο ὑμῖν πράσσετε» (Λουκ. γ΄ 12,13). Μεταξύ των άλλων ήλθαν και τελώνες να βαπτισθούν και τον ρώτησαν. Διδάσκαλε τι να κάνουμε; Εκείνος τους είπε να μην εισπράτ-τετε τίποτα παραπάνω από εκείνο που σύμφωνα με τον νόμο πρέπει να εισπράξετε.

-«ἐπηρώτων δέ αὐτόν καί στρατευόμενοι λέγοντες· καί ἡμείς τι ποιήσωμεν; Καί εἶπε πρός αὐτούς· μηδέν συκοφαντήσητε, μηδέ διασείσητε καί ἀρκεῖσθαι τοῖς ὀψωνίοις ὑμῶν» (Λουκ. γ΄ 14). Τον ρώτησαν δε και στρατιωτικοί. Και εμείς τι να κάνουμε. Και είπε προς αυτούς. Μην κατηγορήσετε ψευδώς κανένα και μην εκβιάσετε με τον φόβο και την απειλή κανένα, για να αποσπάσετε χρήματα εξ αυτού· να αρκείσθε στο μισθό που σας δίνει το δημόσιο.

-«Προσδοκῶντος δέ τοῦ λαού καί διαλογιζομένων πάντων ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν περί τοῦ Ἰωάννου, μήποτε αὐτός εἲη ὁ Χριστός, ἀπεκρίνατο ὁ Ἱωάννης ἃπασι λέγων· ἐγώ μέν ὓδατι βαπτίζω ὑμᾶς· ἒρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου, οὗ οὐκ εἰμί ἱκανός λῦσαι τόν ἰμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ· αὐτός ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καί πυρί» (Λουκ. γ΄ 15-17). Επειδή ο λαός περίμενε τον Μεσσία, διερωτώντο όλοι μήπως αυτός είναι ο Χριστός. Ο Ιωάννης απεκρίθη σε όλους ότι εγώ σας βαπτίζω με κοινό νερό. Αλλά έρχεται, μετά από μένα ο ισχυρότερός μου, στον οποίο εγώ δεν είμαι άξιος ούτε τα κορδόνια των υποδημάτων του να λύσω. Αυτός θα σας βαπτίσει με Πνεύμα Άγιο και με το καθαρτικό πυρ της χάρητος.

-«οὗ τό πτύον έν τῇ χειρί αὐτοῦ καί διακαθαριεῖ τήν ἃλωνα αὐτοῦ καί συνάξει τόν σίτον εἰς τήν ἀποθήκην αὐτοῦ, τό δέ ἂχυρον κατακαύσει πυρί ἀσβέστῳ» (Λουκ. γ΄17). Και συνεχίζει ο Αγ. Ιωάννης για τον Χριστό, ότι μοιάζει με τον καλό γεωργό που κρατά στο χέρι του φτυάρι και λιχνίζει. Το φτυάρι είναι η δικαία κρίση και το αλώνι του ο κόσμος ολόκληρος. Θα συνάξει το στάρι στην αποθήκη, δηλ. τους εναρέτους ανθρώπους στην Βασι-λεία του Θεού. Το δε άχυρο, δηλ. τους αμετανόητους αμαρτωλούς, θα κατακαύσει με φωτιά που δεν σβύνει ποτέ, υπονοώντας την αιώνια κόλαση. Αυτά και πολλά άλλα έλεγε στον λαό, που βρίσκονταν μέσα σε πνευματική αθλιότητα. Εκήρυττε και συγχρόνως προανήγγελε ότι έρχεται σε λίγο, ο αναμενόμενος Σωτήρας Χριστός.

5. Το μαρτυρικό τέλος του Αγίου Ιωάννη

Ο Άγιος Ιωάννης εκτός από προφήτης του Θεού, πρόδρομος και βαπτιστής του Χριστού υπήρξε και άφοβος ελεγκτής της κρατικής εξουσίας απευθύνοντας το αδυσώπητο «οὐκ ἒξεστι (δεν σου επιτρέπεται) σοι ἒχειν τήν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου» στον τετράρχη Ηρώδη Αντύπα. Αυτός ήταν γιος του αιμοσταγούς Ηρώδη του Μεγάλου (έτσι είναι γνωστός στην Ιστορία), που δεν δίστασε να σφάξει τα 14.000 αθώα νήπια, προκειμένου να πετύχει την εξόντωση του βρέφους Ιησού, που νόμιζε ότι απειλούσε την εξουσία του. Ο Ηρώδης Αντύπας, συζούσε παράνομα με την γυναίκα του αδελφού του Φιλίππου, την Ηρωδιάδα.

Κατά τον Ευαγγελιστή Λουκά,«Ὁ δε Ἡρώδης ὁ τετράρχης, ἐλεγχόμενος ὑπ’ αὐτοῦ (δηλ. του Ιωάννου), προσέθηκε καί τοῦτο ἐπί πᾶσι καί κατέκλεισε τόν Ἰωάννη ἐν τῇ φυλακῇ» (Λουκ. γ΄ 19). Ο Ηρώδης, παρά το ότι συμπαθούσε τον   Ιωάννη, διότι τον θεωρού-σε προφήτη, πιεζόμενος από την Ηρωδιάδα, γυναίκα του αδελφού του με την οποία συζούσε παράνομα και για να φράξει το στόμα του Ιωάννη τον συνέλαβε και τον έκλεισε στη φυλακή.

Ο Ιωάννης έμεινε στη φυλακή περίπου 10 μήνες, μέχρις ότου έφθασαν τα γενέθλια του Ηρώδη Αντύπα .«γενεσίων δέ ἀγομένων τοῦ Ἡρώδου, ὠρχήσατο ἡ θυγάτήρ τῆς Ἡρωδιάδος ἐν τῷ μέσῳ καί ἢρεσε τῷ Ἡρώδῃ. Ὃθεν μεθ’ ὂρκου ὠμολόγησεν αὐτῇ δοῦναι ὃ ἐάν αἰτήσηται. Ἡ δέ προβιβασθεῖσα ὑπό τῆς μητρός αὐτῆς, δός μοι φησίν ὦδε ἐπί πίνακι τήν κεφαλήν Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ. Καί ἐλυπήθη ὁ βασιλεύς, διά δέ τούς ὃρκους καί τούς συνακειμένους ἐκέλευσε δοθἦναι, καί πέμψας ἀπεκεφά-λισε τόν Ἰωάννη ἐν τῇ φυλακῇ. Καί ἠνέχθη ἡ κεφαλή αὐτοῦ ἐπί πινάκι καί ἐδόθη τῷ κοράσιῳ καί ἢνεγκε τῇ μητρί αὐτῆς. Καί προσελθόντες οἱ μαθηταί αὐτοῦ ἦραν τό σῶμα καί ἒθαψαν αὐτό, καί ἐλθόντες ἀπήγγειλαν τῷ Ἰησοῦ» (Ματθ. ιδ΄ 6-11) δηλ, «στα γενέθλια του ο Ηρώδης Αντύπας είχε καλέσει όλους τους άρχοντες και μεγιστάνες του βασιλείου του. Αφού αυτός και οι συνδαιτυμόνες του έφαγαν και ήπιαν, ήλθε στο μέσον αυτών η νεαρή κόρη της Ηρωδιάδος η Σαλώμη. Αυτή δε χόρεψε τόσο καλά που άρεσε πολύ στον Ηρώδη, ο οποίος της υπεσχέθη με όρκο να ζητήσει οποιοδήποτε δώρο μέχρι το μισό του βασιλείου του. Η νεαρή Σαλώμη συμβουλεύτηκε την μητέρα της τι να ζητήσει. Η μητέρα της Ηρωδιάς, της είπε να ζητήσει την κεφαλή του Ιωάννη σε μια πιατέλα. Ο Ηρώδης λυπήθηκε πολύ, αλλά δεν θέλησε να αθετήσει τον όρκο του ενώπιον των μεγιστάνων και διέταξε τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη μέσα στη φυλακή. Πράγματι οι στρατιώτες έφεραν την κεφαλή του Ιωάννη και την έδωσαν στην Σαλώμη. Οι μαθητές του Ιωάννη παρέλαβαν το σώμα του και το έθαψαν. Μετά από αυτό ανήγγειλαν στον Ιησού το γεγονός.»

Έτσι μαρτυρικά τελείωσε την ζωή του ο τελευταίος και μέγιστος των προφητών Ιωάννης ο προφήτης, πρόδρομος, βαπτιστής και μάρτυς. Η Εκκλησία εορτάζει τον αποκεφαλισμό του Ιωάννη την 29^η Αυγούστου και έχει ορίσει την ημέρα ως αυστηρή νηστεία. Εξυμνεί τον Αγ. Ιωάννη με το εξής απολυτίκιο: «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων, σοί δέ ἀρκέσει ἡ μαρτυ-ρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε. Ἀνεδείχθης γάρ ὂντως καί Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὃτι ἐν ρείθροις κατηξιώθης βαπτίσαι τόν κηρυττόμενον. Ὃθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν Ἃδη, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἳροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καί παρέχοντα ἡμῖν τό μέγα ἒλεος» δηλ. ότι ο Αγ. Ιωάννης ο πρόδρομος ήταν δίκαιος με πολλά εγκώμια, αφού και ο ίδιος ο Χριστός μαρτύρησε, ότι είναι ο σπουδαιότερος πάντων των ανθρώπων όλων των εποχών. Υπήρξε ο τελευταίος και ο πιο σεβάσμιος των Προφητών της Παλ. Διαθήκης, γι’ αυτό και αξιώθηκε να βαπτίσει τον Χριστόν που εκήρυττε ως Μεσσία. Και αφού υπερασπίστηκε την αλήθεια μέχρι θανάτου, έφερε και την καλή αγγελία στον Άδη, ότι εμφανίστηκε με σάρκα ως άνθρωπος ο Θεός, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Είναι αυτός, που θα σηκώσει στους ώμους του την αμαρτία όλου του κόσμου και θα χαρίσει στην ανθρωπότητα την συγνώμη και το έλεος του Θεού.

Β. Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΩΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ, ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ

Ο Αγ. Ιωάννης όπως προαναφέραμε ήταν το επισφράγισμα όλων των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης και ο μέγιστος αυτών. Αυτό το επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο Κύριος όταν είπε ότι «οὐκ ἐγήγερται μείζων τῶν ἐν γεννητοῖς γυναικῶν τοῦ Ἱωάννου τοῦ βαπτιστοῦ» δηλ. δεν γεννήθηκε φυσιολογικός άνθρωπος σπουδαιότερος (μείζων) από τον Ιωάννη τον βαπτι-στή. Η προφητική του ιδιότητα δεν εξαντλείται, με το να λέει λόγια του Θεού, αλλά με το να προαναγγέλει και τελικά να υποδείξει το πρόσωπο του Ιησού, ο οποίος ήταν ο αναμενόμενος Μεσσίας.

Ήταν Πρόδρομος, διότι απεστάλη να προετοιμάσει τους συμπατριώτες του για να δεχθούν τον Κ.Η. Ιησού Χριστό. Όταν ο Ιωάννης είδε τον Ιησού ερχόμενου προς αυτόν είπε: «Ἲδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἲρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Οὗτος ἐστί περί οὗ ἐγώ εἶπον· ὀπίσω μου ἒρχεται ἀνήρ ὃς ἒμπροσθεν μου γέγονεν, ὃτι πρῶτος μου ἦν[1]»(Ιωαν. αʹ 29-30). Τέλος αξιώθηκε και να βαπτίσει τον Κύριο αφού είδε το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει από τον ουρανό και να κάθεται επ’ αυτού και την φωνή του Πατρός να επιβεβαιώνει την υιότητα του Υιού και δευτέρου Προσώπου της Αγ. Τριάδος λέγων: «Οὗτος ἐστίν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός ἐν ὧ ηὐδόκησα[2]». Ο Ιωάννης είχε αντιρρήσεις να βαπτίσει τον Χριστό, ο οποίος ήταν ανα-μάρτητος. Του αντέτεινε δε ότι «ἐγώ χρείαν ἒχω ὑπό σοῦ βαπτισθῆναι». Ο Χριστός δεν του άφησε περιθώρια λέγοντας «ἂφες ἂρτι οὓτω γάρ πρέπον ἐστίν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην» διότι έπρεπε να δώσει υπόδειγμα υπακοής και τηρήσεως του νόμου εις όλα στους ανθρώπους (πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην). Στην πραγματικότητα όμως δεν είχε ανάγκη να βαπτιστεί, διότι ήταν αναμάρτητος.

6. Ο Ιωάννης ο βαπτιστής δεν είναι Μετενσάρκωση του προφήτη Ηλία (βλ.Ματθ. ια′ 14, ιζ′ 12, Μαρκ. θ′ 13).

Διαβάζουμε στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο : «Πάντες γάρ οἱ προφῆται καί ὁ νόμος ἓως Ἰωάννου προεφήτευσαν·καί εἰ θέλετε δέξασθαι, αὐτός ἐστιν ὁ Ἠλίας ὁ μέλλων ἒρχεσθαι[3]» (Ματθ ια´ 14).«λέγω δέ ὓμῖν ὃτι Ἠλίας ἢδη ἦλθεν καί οὐκ ἐπέγνωσαν αὐτόν ἀλλ’ ἐποίησαν αὐτῷ ὃσα ἠθέλησαν… τότε συνῆκαν οἱ μαθηταί ὃτι περί Ιωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ εἶπεν αὐτοῖς[4]» (Ματθ. ιζ´ 12, 13).

Με τα χωρία αυτά, οι οπαδοί της μετενσάρκωσης ισχυρίζονται ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν η μετενσάρκωση του προφήτη Ηλία και ότι ο Χριστός το επιβεβαιώνει στους μαθητές του. Και εδώ πρόκειται για παρανόηση των χωρίων. Διότι, ο Ηλίας δεν μπορεί να μετενσαρ-κωθεί, αφού δεν έχει πεθάνει, αλλά ανηρπάγει στον ουρανό με πύρινο άρμα. Πρόκειται όμως να ξαναέλθει. Σύμφωνα με την Αποκάλυψη του Ιωάννη του Θεολόγου, πριν τη Δευτέρα Παρουσία, θα έλθουν οι δύο προφήτες της Π. Διαθήκης Ηλίας και Ενώχ (που δεν έχουν πεθάνει), να αποκαλύψουν στους ανθρώπους την ταυτότητα του Αντίχριστου και να μαρτυ-ρήσουν δημοσίως.

Ο Χριστός διακρίνει σαφώς τον προφήτη Ηλία από τον Βαπτιστή Ιωάννη. Για τον Ιωάννη λέγει ότι είναι ο τελευταίος των προφητών και «μείζων πάντων των εν γεννητοίς γυναικών» (Ματθ ια´ 11) (δηλ. μεγαλύτερος και σπουδαιότερος πάντων των ανθρώπων που γεννήθηκαν φυσιολογικά από γυναίκα». Όμως συμπληρώνει ότι «καί αὐτός (ο Ιωάννης) προελεύσεται (θα έλθη πρίν) ἐνώπιον αὐτοῦ (του Χριστού) ἐν πνεύματι καί δυνάμει Ἠλιοῦ» (Λουκ α′ 17). Τα λόγια του Κυρίου σημαίνουν ότι ο Ιωάννης θα έχει το θάρρος και την ατρόμητη παρρησία του Ηλία. Και οι δύο αντιτάχθηκαν στους ισχυρούς της εποχής τους, ο μεν Ηλίας στην βασί-λισσα Ιεζάβελ, ο δε Ιωάννης στην Ηρωδιάδα.

Ο ίδιος, ο Ιωάννης ο πρόδρομος ερωτηθείς από τους μαθητές του «τί οὐν; Ἠλίας εἶ σύ ; λέγει οὐκ εἰμί» (Ιωαν α′ 21) απήντησε, ότι δεν είναι ο Ηλίας. Επίσης ο Ηλίας εμφανίζεται στην Μεταμόρφωση του Κυρίου στο όρος Θαβώρ, μαζί με τον Μωϋσή. Η Μεταμόρφωση του Χριστού, έγινε μετά τον θάνατο (δι’ αποκεφαλισμού) του Ιωάννη. Αν ο Ιωάννης ήταν η μετενσάρκωση του Ηλία, οι μαθητές του Χριστού θα έβλεπαν στη θέση του Ηλία, τον Ιωάννη, τον οποίον γνώριζαν διότι είχαν υπάρξει μαθητές του.

7. Ο Αγ. Ιωάννης στην Αγ. Γραφή και στην Παράδοση της Εκκλησίας

Ο Άγιος Ιωάννης, εκτός από Πρόδρομος και Βαπτιστής του Χριστού έχει πολλά άλλα ονόματα στην παράδοση της Εκκλησίας μας. Στην Παλαιά Διαθήκη ονομάστηκε προφητικά από τον Ησαΐα «φωνή βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τάς τρίβους αὐτοῦ» (Ησ. μ΄ 3) διότι προετοίμασε και προλείανε τις καρδιές των ανθρώπων για να δεχθούν το κήρυγμα του Κυρίου. Ονομάστηκε επίσης «φωνή τοῦ Λόγου», «λύχνος τοῦ Φωτός», «ὁ ἑωσφόρος τοῦ Ἡλίου» (δηλ. ο αυγερινός του Ηλίου) και ο      «φίλος τοῦ Νυμφίου». Παρά τις μεγάλες προνομίες, με τις οποίες τον τίμησε ο Θεός, ο Άγιος Ιωάννης παρέμεινε βαθύτατα ταπεινός και είχε πάντα την βαθειά συναίσθηση, πως ήταν το λυχνάρι απέναντι στο φως, ο υπηρέτης μπροστά στον Δεσπότη, ο άνθρωπος μπροστά στον Θεό. Όταν εμφανίστηκε ο Χριστός, ο Ιωάννης από συστολή έλεγε στους μαθητές του: «Ἐκεῖνον (δηλ. τον Χριστό) δεῖ αὐξάνειν, ἐμέ δέ ἐλαττοῦσθαι».

Η έρημος ήταν ο τόπος της διαμονής και του κηρύγματος του Αγ. Ιωάννη. Ο Ματθαίος την ονομάζει «έρημον της Ιουδαίας» και ο Λουκάς «περίχωρον του Ιορδάνου». Ο Αγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης θεωρεί την έρημο με αλληγορική έννοια λέγοντας: «Εἰ δέ θέλει νά νοήση τινάς ἒρημον, τούς ἐρήμους ὂντας ἀνθρώπους πάσης θεογνωσίας καί ἀγαθο-εργίας, ἁρμόζει νά νοήσῃ παρά τῶν ἀνθρώπων τό «φωνή βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ» δηλ. η πραγματική έρημος είναι η καρδιά του ανθρώπου, που είναι μακριά από κάθε θεογνωσία και αγαθοεργία. Ένας νεώτερος του Αγ.Νικοδήμου, σχολιαστής του Ευαγγελίου λέει: «ο Ιωάννης κράζει στην έρημο. Γιατί δεν υπάρχει έρημος πιο καταθλιπτική από την ακοή των ανθρώπων που δεν θέλουν να ακούσουν και από τα μάτια που δεν θέλουν να δουν…»

Ο Ιωάννης είναι από τους πιο αγαπημένους αγίους της Εκκλησίας. Σε κάθε χωριό και σε κάθε πόλη θα βρούμε ένα εκκλησάκι ή ένα μεγαλοπρεπή ναό αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Οι πιστοί Χριστιανοί τον τιμούν με μεγάλη ευλάβεια κάνοντας λειτουργίες, αγρυπνίες, πανηγύρια στη μνήμη του, γιατί είναι πολύ κοντά στον Χριστό και στην Παναγία. Γιατί κάνει πολλά θαύματα σ’ όποιον ζητάει με πίστη και ευλάβεια την μεσιτεία του στον Χριστό. Όσοι ακούν και διαβάζουν τον βίο του διδάσκονται, πως πρέπει να είναι αγνοί, καθαροί και ταπεινοί, όπως εκείνος, που αξιώθηκε να υπηρετήσει το σωτηριώδες σχέδιο του Θεού, να Τον βαπτίσει και να μαρτυρήσει για την αλήθεια με την ίδια του την ζωή.

Όμως πέρα από όλα αυτά, ο Πρόδρομος είναι και ο άφοβος ελεγκτής της παρανομίας και της ανηθικότητας. Χωρίς να υπολογίσει τις πιθανές συνέπειες για τη ζωή του, απηύθυνε στον ισχυρό της εποχής του Ηρώδη Αντύπα το «οὐκ ἒξεστί σοι ἒχειν τήν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου». δηλ. δεν σου επιτρέπεται να έχεις την γυναίκα του αδελφού σου. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι ένας αυστηρός άγιος. Βροντοφωνάζει στον καθένα μας σε κάθε εποχή το «οὐκ ἒξεστί σοι» όταν παραβλέπουμε και αθετούμε το θέλημα του Θεού. Όταν παραβιάζου-με την ηθική.

Η Εκκλησία έχει καθιερώσει να εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Ιωάννου πολλές φορές μέσα στο έτος:

-την 29^η Αυγούστου, η αποτομή της τιμίας κεφαλής του, στην οποία έχει ορισθεί και αυστηρή νηστεία

-την 23^η Σεπτεμβρίου εορτάζεται η σύλληψις του αγίου υπό της αγίας Ελισάβετ (6 μήνες πριν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου)

-την 24^η Ιουνίου εορτάζεται η γέννηση του αγίου Ιωάννου

-την 24^η Φεβρουαρίου εορτάζεται η πρώτη και η δεύτερη εύρεση της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου

-την 25^η Μαΐου εορτάζεται η Τρίτη εύρεση της τιμίας κεφαλής του. Επίσης στον εβδομαδιαίο εόρτιο κύκλο, η Εκκλησία έχει καθιερώσει την Τρίτη ως ημέρα μνήμης του Προδρόμου.

8. Ο Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος στην Ορθόδοξη Αγιογραφία

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και βαπτιστής του Χριστού, είναι ο πιο ασκητικός από τους αγίους. Η πιο αποπνευματικοποιημένη μορφή της αγιογραφίας. Η παράδοση τον χαρακτήρισε ως «το πτηνό της Ερήμου».

Ο επίσης σπουδαίος ασκητής, Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τον περιγράφει ως εξής: «Ἦτον κατά τήν σωματικήν θεωρίαν ἂγριος καί φοβερός καί ἀνόμιος μέ τούς ἂλλους ἀνθρώπους, διά τήν πολυχρόνιον ἐν ταῖς ἐρήμοις διατριβήν. αὐτός εἶχε τά μαλλιά τῆς κεφαλῆς πεπυκνωμένα καί ἀχτένιστα. αὐτός εἶχε κεκαυμένον ὑπό τοῦ ἡλίου τό πρόσωπον. αὐτός ἦταν λεπτός εἰς τό σῶμα, καί τόσον λεπτούς εἶχε τούς βραχίονας καί τά πλευρά ὣστε ἐφαίνοντο ὡς ἀράχνης καί τά σκέλη του ἐπαρομοίαζαν μέ τά σκέλη ἀκρίδων. ἡ ὁμιλία του ἦτον τραχεῖα ἐν ταυτῷ καί γλυκεῖα. τραχεῖα μέν διά τό ὀνειδιστικόν, γλυκεῖα δέ διά τό κήρυγμα τῆς μετανοίας. διότι ἒλεγε πρός τούς Ἰουδαίους: «γεννήματα ἐχιδνῶν (τούτο είναι το τραχύ και άγριον), ποιήσατε καρπούς ἀξίους μετάνοιας» (τούτο είναι το γλυκύ και πράον της ομιλίας). καί διά νά εἲπω καθολικῶς, καθώς ἦτον ἡ τροφή τοῦ Ἰωάννη μέλι ἂγριον, οὓτω καί ἡ διδασκαλία του, ἦτο σμιγμένη μέ γλυκύτητα καί μέ σκληρότητα».

Σ’ αυτή την παράδοση των Αγίων Πατέρων στηρίζεται η σημερινή ορθόδοξη αγιογραφία, που εικονογραφεί τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο μεγάλος σύγχρονος αγιογράφος της Εκκλησίας Φώτης Κόντογλου, περιγράφει ως εξής την εικόνα του Προδρόμου: «Ίσταται επάνω εις μίαν πέτραν, ως άγριον όρνεον, πτερωτός με λεπτούς πόδας, φορών κατάσαρκα μηλωτήν εκ δέρματος καμήλου, κοντήν έως ολίγον κάτω από το γόνατο και επάνωθεν αυτής είναι τυλιγμένος εις ιμάτιον λαδοπράσινον. Η κεφαλή του είναι αναμαλλιασμένη ωσάν άγριος πρίνος... Οι οφθαλμοί περίλυποι μακράν ατενίζοντες, το στόμα μελαγχολικόν. Η έκφρασίς του αυστηρά μετά μειλιχίας εγκαρτερήσεως. Η κόμη πολυπλόκαμος πίπτει επί των ώμων. Το πρόσωπόν του είναι λιπόσαρκον και μελαμψόν από τον καύσωνα της ερήμου. Τα μαλλιά του και τα γένεια του έχουν τας τρίχας ηγριωμένας από την κακοπάθειαν και τον άνεμον. Το όμμα του σκληρόν και πλήρες εγκαρτερήσεως. Η μύτη του γυριστή, τα μηλομάγουλα του εξέχοντα. Βαθυμάγουλος, μακρόλαιμος, με το στήθος του γυμνόν όπου ξεχωρίζουν τα κόκκαλα κάτω από το μελαμψόν δέρμα. Με την δεξιά κάμνει το σχήμα της ευλογίας και με την αριστεράν κρατεί κοντάρι με σταυρόν και ειλητάριον ανοικτόν (το οποίον είτε λέγει «ἲδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἲρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», είτε όταν παρουσιάζεται κηρύττων στην έρημο «Μεταννοεῖτε, ἢγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν»). Εις την δεξιάν γωνίαν της εικόνος επάνω εις μιαν πέτραν, ευρίσκεται δοχείον μέσα εις το οποίον ευρίσκεται κομμένη η κεφαλή του. Εις την αριστεράν υπάρχει ένα άγριον δένδρον, μια δρύς και ανάμεσα εις τα κλωνάρια της φαίνεται μια αξίνη σφηνωμένη, η οποία συμβολίζει τα λόγια του προφήτου: «Ἢδη ἡ ἀξίνη πρός τήν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται (Ματθ γ΄10), ἑτοίμη νά κόψη πᾶν δένδρον μή ποιοῦν καρπόν». Με την αξίνα συμβολίζεται ο πέλεκυς της θείας κρίσεως και οργής που θα κόψει κάθε άνθρωπο που δεν έχει καρπούς αγάπης και μετάνοιας». Εις τους ώμους του είναι φυτρωμένες άγριες πτέρυγες αετού κατά το προφητικόν ρήμα: «Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω τόν ἂγγελόν μου πρό προσώπου σου, τοῦ κατασκευάσαι τήν ὁδόν σου ἒμπροσθέν σου» (Μαρκ α΄2, και Μαλαχ γ΄1). Οι πτέρυγες αυτές συνεργούν εις το να φαίνεται «το ιερόν τούτο πτηνόν (δηλαδή, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος) πλέον υπερφυές». (βλ.Φώτη Κόντογλου «Έκφρασις», τεύχος Α΄σελ 86-87).

Στην εικόνα της βαπτίσεως ο Χριστός βρίσκεται μέσα στον ποταμό Ιορδάνη. Ο Πρόδρο-μος Ιωάννης στέκεται στην αριστερά όχθη, ακουμπώντας το δεξί του χέρι στο κεφάλι του Χριστού. Πάνω από το κεφάλι του Χριστού κατεβαίνει σαν περιστέρι το Άγιο Πνεύμα, βγαίνοντας μέσα από ένα κύκλο με ακτίνες και άκτιστο φώς και παριστάνει τη Θεότητα. Μέσα στο νερό, κάτωθεν του Χριστού πλέουν αριστερά ένας ηλικιωμένος άνδρας που παριστάνει τον Ιορδάνη ποταμό και δεξιά μια γυναίκα, που παριστάνει τη θάλασσα που «εἶδε καί ἒφυγε». Στη δεξιά όχθη του ποταμού παρίστανται άγγελοι. σε κάποιες εικόνες κάτω από την σανίδα που πατάει ο Χριστός βγαίνουν φίδια που παριστάνουν τους δαίμονες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Χωρία από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη
2. Έρως ορθοδοξίας Π. Πάσχου
3. Ιωάννης ο Βαπτιστής (Κείμενα– Εικόνες), Ελένης Πρωτοπαπαδάκη- Παπακωνσταντίνου, Αθήνα 1993

[1] Να ο αμνός (αρνί που προορίζεται για θυσία) του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου. Αυτός είναι για τον οποίον σας είπα» «Ύστερα από μένα έρχεται κάποιος που είναι ανώτερός μου, διότι υπήρχε πρίν από μένα»

[2] «Αυτός είναι ο υιός μου ο αγαπητός στον οποίο ευαρεστούμαι»

[3] Όλοι οι προφήτες και ο Νόμος μέχρι του Ιωάννη προφήτευσαν και αν θέλετε να το παραδεχθείτε, αυτός είναι ο Ηλίας, ο οποίος έμελε να έρθει. Σας λέγω δε ότι ο Ηλίας ήλθε (στο πρόσωπο του Ιωάννου του Βαπτιστού), αλλά δεν τον αναγνώρισαν και του έκαναν όσα θέλησαν (δηλ. τον σκότωσαν).

[4] Τότε κατάλαβαν οι μαθητές ότι περί του Ιωάννου του Βαπτιστού είπε σ’ αυτούς.